جستجوی کمال خودشناسی در تعلیمات عرفانی

چند سالی است که «مهارت‌های زندگی» در همة دنیا مورد توجه قرار گرفته است. در کشور ما نیز اخیراً آموزش این مهارت‌ها به عنوان واحدهای درسی در سطوح مختلف آغاز گردیده است. سازمان بهداشت جهانی پنج زوج مهارت تعریف کرده که در این میان، خودشناسی مهم‌ترین آن هاست و همة مهارت‌های دیگر با تحقق آن شکل می‌گیرد. خودشناسی را اشراف هر فرد به نقاط ضعف و قدرت خویش می‌دانند. به نظر می‌رسد آنچه به عنوان خودشناسی در ادبیات عرفانی ما مطرح شده، بسیار کامل‌تر از این تعریف است. در این نوشتار به دنبال آشکار ساختن ویژگی‌های این مهارت در تعلیمات عرفانی هستیم. عرفا با ترسیم تصویری روشن از انسان کامل اصول خودشناسی را بیان می‌کنند. از نمونه‌های متناقض نمای بسیار زیبا در عرفان، دستیابی به چنین خودشناسی پویایی است. عرفا برآنند که با عشق ورزیدن به همة جلوه‌های پروردگار در کائنات و در پرتو مستی از «شراب طهور عشق الهی» می‌توان به شناخت خود دست یافت. در واقع، خودشناسی به دنبال بیخودی حاصل می‌شود.